Koah Nedenleri, Belirtileri, Tanı ve Tedavi Yöntemleri
KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı)
KOAH olarak adlandırılan kronik obstrüktif akciğer hastalığı, bir grup ilerleyici akciğer hastalığıdır. Bu hastalıklardan en sık görülenleri amfizem ve kronik bronşittir. KOAH’lı birçok insan bu koşulların her ikisine de sahiptir.
Amfizem, ciğerlerinizdeki hava keselerini yavaşça yok eder ve bu da dışarı doğru hava akışını engeller. Bronşit, bronşiyal tüplerin iltihaplanmasına ve daralmasına neden olarak mukusun oluşmasına neden olur.
Koah tüm dünyada ciddi bir ölüm sebebidir. Tüm dünyada her yıl yaklaşık 2.5-3 milyon kişinin bu hastalıktan hayatını kaybettiği tahmin edilmektedir. Ülkemizde de 2-3 milyon koah hastası olduğu tahmin edilmektedir.
Koah esas olarak sigaradan kaynaklanan bir hastalıktır. Uzun yıllar sigara içen kişilerde, onların ilk yıllarda fark etmediği yavaş yavaş zaman içersinde ilerleyen, oldukça ilerlemiş safhalarında belirti veren bir hastalıktır.
Koah ileri yaşlarda ortaya çıkan bir hastalıktır. Hastaların büyük çoğunluğu 50 yaş ve üzerindedir.
Hastalığın en önemli etkeni sigara olduğundan, içenler kadar sigara dumanına maruz kalanlarda da görülmektedir. Daha geniş olarak asıl etken tütün mamulleridir. Hangi şekilde olursa olsun tütün mamullerinin dumanının solunması bu hastalığın ortaya çıkması için en önemli faktördür.
Hatta son yıllar da ortaya çıkan bir kavram üçüncü el duman var. Pasif içiciliğin(ikinci el duman) yanında bulunduğunuz kapalı ortamlarda o anda sigara içilmese bile daha önce sigara içilmiş ise o duman kapalı ortamdaki duvarlara ve eşyalara sinerek daha sonra orada bulunan kişileri de etkilediğini gösteren önemli araştırma sonuçları vardır.
Koah tek tip bir hastalık değildir, türleri vardır.
Koah akciğerlerin vazifesini tam olarak yapamadığı hastanın fonksiyonlarını etkileyen bir hastalık tablosudur. Koah kronik bronşitten amfizem e uzanan iki uçlu bir hastalıktır.
Kronik bronşitte daha çok hava yolları tutulur, hava yollarındaki hücrelerde artış, salgılarda artış ve bunların tekrarlamasıyla hava yollarında daralma ve tıkanma meydana gelir. Kronik bronşit’in en önemli belirtileri öksürük ve balgamdır. Bir birini izleyen iki yıl içersinde tekrarlayan ve üç ay devam eden, çoğu gün görülüp başka herhangi bir sistem hastalığına bağlanmayan, öksürük ve balgam çıkarma ile karakterizedir. Fakat halkımız tarafından bu şikayetler sigara kullanımının doğal sonucuymuş gibi karşılandığından kronik bronşiti olan kişilerin doktora başvurmasını sağlayan asıl şikayet öksürük ve balgam çıkarmayla birlikte nefes darlığı ve hırıltılı solunumdur.
Amfizemde ise akciğer dokusunun alveol dediğimiz hava keseciklerinin harabiyeti ve genişlemesiyse ortaya çıkan bir hastalıktır. Amfizemde esas şikayet nefes darlığıdır. Nadiren öksürük ve hırıltı şikayeti olsa da balgam çıkarma görülmez. Nefes darlığı ilerleyici bir özellik gösterip önceleri efor sonucu görülürken sonraları en küçük işlerde dahi nefes nefese kalınır.
Koah’ın belirtileri
Koah hastalığının en sık sebebi sigara olduğu için, bu hastalığın belirtileri genelde sigaraya bağlanır. Mesela halk arasında sigara öksürüğü denildiği gibi, sabahları balgam çıkarılması, yokuş çıkmak, merdiven çıkmak, hızlı yürümek gibi eforlarda ortaya çıkan nefes darlığı çoğu kişi tarafından sigaraya bağlanır ve normal kabul edilir ve üzerinden pek durulmaz fakat bunlar hep koah’ın ilk belirtileridir. Özellikle kış mevsiminde sık tekrarlayan ve uzun süren öksürükler ve balgamlar koah’ın başlangıç belirtileridir. Bu dönemde hatta daha erken gerekli tedbirler alındığı zaman insanların bu hastalıktan zarar görmeleri önemli ölçüde azaltılabilir. Hastalığın ilerlediği durumlarda günün her saatinde öksürük ve balgam görülür. Yine öksürük, balgam ve nefes darlığı gibi şikayetler 50 yaş üzerinde daha sık görülür. Özellikle sigara içen kişilerde bu belirtilerin bir yada birkaçı ortaya çıktığı zaman sağlık kuruluşlarına başvurmaları ve sigarayı bırakmaları erken teşhis ve tedavi için önemlidir.
Yine tükürükte kan, kanın oksijen doymuşluğunda azalma, hırıltılı solunum, göğüste tıkanma hissi koah’ın belirtileridir.
Koah’a ne sebep olur?
KOAH’lı çoğu kişi en az 40 yaşındadır ve en azından sigara içme geçmişine sahiptir. Ne kadar uzun ve daha fazla tütün ürünü içerseniz, KOAH riskiniz o kadar artar.
Sigara dumanı, puro dumanı, pipo dumanı ve içmeyipde sürekli sigara dumanına maruz kalmak KOAH’a neden olabilir. Astımınız varsa ve sigara içiyorsanız KOAH riskiniz daha da artar.
Koah’a neden olan diğer sebepler
Çalışma ortamınızda kimyasallara ve dumana maruz kalma, hava kirliliğine uzun süreli maruz kalma ve tozu solumak da KOAH’a neden olabilir.
Gelişmekte olan ülkelerde, tütün dumanının yanı sıra evler genellikle yetersiz havalandırılmakta ve aileleri yemek pişirmek ve ısıtmak için kullanılan yakıttan çıkan dumanları solumaya zorlamaktadır.
KOAH’lı hastaların % 50’sinde alfa-1-antitripsin adı verilen bir proteinde eksiklik vardır. Bu eksiklik akciğerlerin bozulmasına neden olur ve ayrıca karaciğeri de etkileyebilir.
Koah tedavisi
Tedavi semptomları hafifletebilir, komplikasyonları önleyebilir ve genellikle hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir.
Koah tedavisi için oksijen terapisi
Kandaki oksijen seviyeniz çok düşükse, daha iyi nefes almanıza yardımcı olmak için bir maske veya nazal kanül yoluyla ilave oksijen alabilirsiniz.
Koah Ameliyatı
Koah tedavisinde diğer tedaviler başarısız olduğunda, ki bu, şiddetli bir amfizem formunuz olduğunu gösterir bu durumda ameliyat kaçınılmaz olabilir. Bulektomi adı verilen ameliyat sırasında cerrahlar akciğerlerden büyük, anormal hava boşluklarını (büller) çıkarır.
Bir diğeri yöntem ise, hasarlı üst akciğer dokusunu ortadan kaldıran akciğer hacmi küçültme ameliyatıdır. Akciğer hacmi küçültme ameliyatı nefes almayı iyileştirmede etkili olabilir, ancak çok az hasta hastaya bu yöntem uygulanır.
Akciğer nakli bazı durumlarda bir seçenektir. Akciğer nakli KOAH’ı etkili bir şekilde tedavi edebilir, ancak birçok riski vardır.
Solunan havayı sağlıklı akciğerlere yönlendiren ve çalışmayan, hasarlı akciğerlerden uzaklaştıran tek yönlü valfler olan endobronşiyal valfler (EBV) adı verilen şiddetli amfizemli kişilerde hava akışının verimliliğini artıran bir yöntemdir.
Koah hastalığına hangi bölüm / doktor bakar?
Koah rahatsızlığı için İç hastalıkları (Dahiliye), Göğüs hastalıkları bölümlerine başvurulmalıdır.
