Açık karın yaralan

• Doktoru ya da acil servisi arayın.
• Aşağıdaki önlemleri yalnızca tıbbi yardımın ulaşamadığı durumlarda alın:
• Dışarı çıkan organların üzerine yavaşça nemli bir pansuman örtün.
• Elinizle ya da bantla pansumanı sağlamca tutturun. Bantlama sağlam olmalı, ama sıkı olmamalıdır.

Derin göğüs yaraları

• Yaranın üzerini geniş bir gazlı bez ya da temiz bir bezle kapatın. Yara bezinin etkili olabilmesi için, yaradan geniş olması gerekir.
• Yara bezinin üzerini hava geçirmeyen bir materyalle kaplayın (plastik, alüminyum folyo, yağmurluk, vb.).
• Hava kaçığını önlemek için, yara bezinin yarayı sımsıkı kapatmasını sağlayın. Oluşturduğunuz tıkaç göğüsten içeri ve dışarı hava geçmesini önleyebilmelidir.
• Göğsü sıkıca saran bir kemerle yaranın kapalı kalması sağlanabilir.
• Göğsü saran kemer soluk almayı önlememelidir (çizimlere bkz.).

Vücuda batmış cisimler

• Hava yolunu tıkamadığı sürece, cismi çıkarmayın. Kazazedeyi büyük miktarda kanama olması durumunda derhal müdahale edilebilecek bir acil servise ya da merkeze ulaştırın.

Diğer yaralar

Şu durumlarda doktoru ya da acil servisi arayın:

• Fışkırma tarzında kanama.
• 4-10 dakikadan uzun süren yavaş kanama.
• Delici derin yaralar.
• Geniş ya da derin ama dikiş gerektirebilecek yaralar.
• Özellikle el yaralanmalarında, sinir ya da kiriş kesisi ve yara dışında duyu ya da hareket kaybı olması.
• Yüzdeki ya da yara izi istenmeyecek vücut bölgelerindeki yaralar.
• İyice temizlenemeyen ya da içinde yabancı cisim kalan yaralar.
• Kirli toprak ya da gübreyle temas etmiş yaralar.
• İnsan ya da hayvan ısırığıyla oluşmuş yaralar.
• Enfeksiyon belirtisi (ağrı, yara çevresinde kızarıklık, şişme) olan yaralar.
• Tetanoz aşısı gerekip gerekmediğini belirlemek için doktora telefon edin.

Genel Bilgi

• Ağır kanamalarda kalın bir damar yaralanmıştır. Kan kaybı 3-5 dakikada ölüme neden olabilir. Zaman yitirmeyin.

Kanamada İlkardım

• Birinin doktoru ya da acil servisi aramasını sağlayın.
• Hastayı yatar durumda tutun.
• Yaranın üzerini temiz bir mendille ya da bez parçasıyla kapatın.
• Bir ya da iki elinizle sıkıca bastırın.
• Doğrudan yaranın üzerine bastırın.
• Sağlam bir bantla (kravat, bez parçası, vb.) yara bezini sabitleştirin.
• Yara bezi olarak kullanacak temiz mendil ya da kumaş parçası  bulamazsanız, yarayı elleriniz ve parmaklarınızla kapatın.
• Mümkünse kanayan yeri vücudun diğer bölümlerine göre yükseltin (kemik kırığından kuşkulanmıyorsanız).
• Kanama durduktan sonra:

1. Hastanın üzerine battaniye ya da bir palto örterek sıcak tutun.
2. Yerler soğuk ya da nemliyse, hastanın altına bir gazete ya da herhangi bir şey yerleştirin.
3. Mümkünse yara bölgesini açıkta bırakın.
4. Hastanın bilinci açıksa ve su istiyorsa, dudaklarını ve dilini ıslatın.
5. Hasta bilincini kaybettiyse ya da karın yaralanmasından kuşkulanıyorsanız, sıvı vermeyin.
6. Hastaya alkollü içki vermeyin.

Turnike uygulaması

• Turnike yalnızca kollara ve bacaklara uygulanabilir.
• Bazen yaralı kol ya da bacağa yarardan çok zarar verdiği için, kanamalarda genellikle turnike uygulamak gerekmez.
• Kanamanın başka yoldan durdurulamadığı vakalarda, doğru uygulanan bir turnike yaşam kurtarıcı olabilir.
• Not: Turnike uygulamak için eğitilmiş olmak gerekir. İyi bilmiyorsanız bu işlemi uygulamayın.
• Turnike kollara ya da bacaklara, yarayla kalp arasına uygulanır. Yirmi dakikadan uzun süre uygulanmamalıdır.

Yanıklarda İlkYardım

• • ‘Yanık şokunda’ deri soğuk ve nemlidir; alında ve avuç içlerinde ter damlaları birikmiştir; deri solgundur; üşüme hissi ya da titreme, bulantı, kusma olabilir ve hasta hızlı ve kesik kesik nefes alabilir.
  • Yalnızca küçük bir alanda deri kızartısı olan yanıklar dışında, tüm yanıkların bir doktor tarafından değerlendirilmesi gerekir.
  • Yanıklara merhem, zeytinyağı, diş macunu, salça, yoğurt gibi maddeler uygulanmamalıdır.

  • Yanıklarda uygulanan ilkyardımda amaç şoku (Sok) ve mikrop bulaşmasını önlemek ve ağrıyı gidermektir.
  • Tüm yanıklar, hatta güneş yanığı bile hastanın şoka girmesine neden olabilir. Acil ilkyardım uygulanmazsa, ‘yanık şokuna’ giren kişi ölebilir.
  • Yanığa sıcaklık (termal yanık) ya da kimyasal maddeler (kimyasal yanık) yol açabilir.

  Yaygın termal yanıklar

  • Derhal soğuk su uygulayın.
  • Bulduğunuz en temiz bezle yanığın tümünü kapatarak havayla teması önleyin.
  • Hastayı yatırın.
  • Ağızdan sıvı verin.
  • Doktoru ya da acil servisi arayın.
  • Hastanın başının ve göğsünün vücudun diğer bölümlerinden biraz daha aşağıda kalmasını sağlayın.
  • Mümkünse bacakları yükseltin.
  • Derhal ambulansla hastaneye kaldırın.

  Küçük termal yanıklar

  • Derideki kabarcıkları zedelemeyin, açmaya çalışmayın.
  • Deri açılmamışsa, ağrıyı gidermek için yanık bölümü temiz soğuk suya batırın ya da üzerine soğuk su torbası uygulayın.
  • Yanığın üzerine bir yara bezi yerleştirin ve gevşek biçimde bandajla sarın.

  Kimyasal yanıklar

  • Derhal bol suyla yıkayın-sudan geçirmekle yetinmeyin. Yanık ne kadar hızla yıkanırsa, hasar o kadar az olacaktır.
  • Giysileri çıkarırken, bir yandan su dökün.
  • En az beş dakika süresince bol suyla yıkayın.
  • Bulduğunuz en temiz materyalle yanığı örtün.
  • Derhal acil servisi arayın.
  • Yanık genişse, hastayı yatırın. Hastanın başının ve göğsünün vücudun diğer bölümlerinden biraz daha aşağıda kalmasını sağlayın.
  • Mümkünse bacakları yükseltin.
  • Hastanın bilinci açıksa ve yutabiliyorsa, bol miktarda (alkolsüz) içecek verin.
  • Bazı kimyasal maddelerin neden olduğu yanıklarda özgül ilkyardım önlemleri gerekir. Bu kimyasal maddelerin kullanıldığı yerlerde, örneğin sanayi kuruluşlarında çalışan herkes bu teknikleri öğrenmelidir.