Addison hastalığı belirtileri ve tedavisi

Addison, Böbrek üstü bezlerinde meydana gelen doku yıkımından dolayı hormon üretiminin sekteye uğramasıyla meydana gelen bir hastalıktır.

Böbrek üstü bezlerinin işlevini yerine getirememesi ya da bu işlevde meydana gelen yavaşlama,böbrek üstü bezi yetmezliği olarak adlandırılır. Bu sebeple aldosteron, kortizol, cinsel hormonlar, adrenalin ve noradrenalin vb. hormonların üretimi yetersizleşir. Kolesterol Böbrek üstü bezi hormonlarının ham maddesidir. Kolesterol birtakım kimyasal işlevler sonucunda hormona çevirilir. Bu kimyasal tepkimeler gerçekleşirken herhangi bir enzimin eksik olması, tüm üretimi sekteye uğratır ve sonuç olarak hormon yapılamaz.

Addison Nedenleri Nelerdir?

Olguların %70-80 lik bir kısmı Koch basilinin etken olduğu böbrek üstü bezi veremi neden olmaktadır. Hastalık belirtilerinin görülebildiği ilerlemiş olgularda böbrek üstü bezleri belli bir biçimden yoksun, sarı-gri renkli ve peynirimsi yapıda iki torbacık halini almıştır. Hastalık belirtilerinin ortaya çıkması için veremin yol açtığı doku yıkımına bağlı bu yapı bozulmalarının böbrek üstü bezlerinin yüzde 90’ına yayılması gerekir. Bundan da anlaşılacağı gibi böbrek üstü bezlerinin yedek üretim kapasitesi çok geniştir. Bez dokusunun yaklaşık yüzde 10’u sağlam kaldığı sürece yetmezlik belirtileri yalnız vücudun yüksek düzeyde hormona gereksinim duyduğu anlarda ortaya çıkar. Bu gibi durumlarda böbrek üstü bezleri organizmanın birden artan hormon gereksinimini karşılayamaz.

Böbrek üstü bezlerinde verem akciğerlerdeki enfeksiyonu izleyen ikincil bir odak olarak belirir. Veremin yanı sıra kronik enfeksiyon hastalıkları, frengi, böbrek üstü bezi tümörleri, bu doku hücrelerini yaygın yıkıma uğratan kloroform ve salvarsan gibi zehirli maddeler ve böbrek üstü bezlerini besleyen damarların tıkanması da böbrek üstü bezi yetmezliğine yol açabilir.

Bazen sorun başka nedenlerden de kaynaklanabilir. Bu durumlarda hastalığın kökeni vücudun daha yukarısında yer alan merkezlerdir. Örneğin, etken beynin hipotalamus bölgesinde üretilen ve hipofiz bezini adrenokortikotrop hormon (ACTH) salgılamaya iten serbestleştirici faktör eksikliği olabilir. Hipofizin ACTH salgılayamaması böbrekküstü bezlerinde doku gerilemesine yol açar ve böbrek üstü bezi yetmezliğiyle sonuçlanır.

Addison Belirtileri

Addison hastalığı veya hipoadrenalizm adıyla bilinen böbrek üstü bezi yetmezliğinin ilk belirtisi aşırı yorgunluktur. Hastada sürekli bir bitkinlik görülür ve ilerleyen zamanlarda yerinden kalkmaya dahi derman bulamaz. Gün geçtikçe kilo kaybı görülür. Tansiyon düşüklüğü görülür. Hastalığın diğer bir tipik belirtisi ise deri renginin koyulaşmasıdır (melanodermi). Deri özellikle yüz, el ve kollarda koyu, bronz bir renk alır. El üzerindeki deri belirgin bir şekilde koyulaşır. Meme başları ve varsa yara izleri siyaha çalan koyu kahverengiye rengini alır. Diş etleri, yanaklar ve üreme organlarında koyu renkli lekeler belirir. Erkeklerde cinsel yetersizlik, kadınlarda âdet düzensizlikleriyle birlikte özellikle koltukaltı ve dış üreme organları çevresinde kıl dökülmesi hastalığın diğer belirtileri arasındadır.

Peki bu eksik hormonlar nasıl oluyor da bu belirtilere neden oluyor?

Yorgunluk ve düşük tansiyon bir neden sonuç ilişkisindedir. Bu 2 durum da su ve sodyumun böbrekler yoluyla dışarı atılmasını denetleyen aldosteron hormonunun eksikliğinden kaynaklanır. Aldosteron eksikliği sebebi ile su ve sodyumun boşaltım sisteminden dışarı atılması denetlenemeyen su kaybına, bu yüzden de dolaşım sistemindeki kan miktarının azalmasına ve tansiyonun düşmesine neden olur. Kilo kaybı bu bozukluğun yanısıra kortizol eksikliğinden de kaynaklanabilmektedir. Kortizolün proteinleri şekere dönüştürerek hücrelere enerji sağlamakla görevlidir. Addison hastalarında kortizol eksikliği nedeniyle kan şekeri normal düzeyin altındadır. Bu durum bütün organizmayı olumsuz etkiler; ve hastada bir yorgunluk durumu baş gösterir. Deri renginin koyulaşması böbrek üstü bezlerinin dışında gelişen bir belirtidir. Bu bezlerdeki işlev yetersizliği nedeniyle kanda kortizol miktarının azalması ön hipofizin sürekli uyarılarak aşırı ACTH salgılamasına yol açar. Aynı süreçte hipofizin orta lobu da etkilenerek, fizyolojik denge durumunda çok az önem taşıyan melanosit uyarıcı hormonu (MSH) salgılar. Bu hormon deri hücrelerindeki melanin adlı koyu renkli pigmentin artmasına ve deri renginin koyulaşmasına neden olur. Cinsel organlarla ilgili bozukluklar ve kıl dökülmeleri ise cinsel hormonlarla ilişkili olarak gelişir.

Addison Tedavisi

Gelişen tıp olanakları bu hastalığı da olumlu yönde etkilemiştir. Bunun için yerine koyma metodu uygulanır. Yani eksik olan hormonlar hastaya dışarıdan takviye edilir. Yaşam standardını oldukça düşüren bir hastalık olması nedeniyle, tedavinin gerekliliğini ortaya çıkmaktadır. Addison Tedavisi sonucu hastada büyük ilerleme kaydedilir. Hormon tedavisinin yanında hastanın tansiyonu düşük olduğundan, ayrıca bir tansiyon düzenlemesine gidilir.

Adrenalin krizleri görülen bir hastalıktır. Oldukça tehlikeli bir durumdur. Bu dönemde,dozu doktor tarafından belirlenen ilaç alınması gerekir. Acil durumlarda addison hastaları kendilerine hidrokortizon takviyesi yapmalıdır. Doktorlar tarafından bunun nasıl uygulanacağı gösterilecektir. Addison hastaları, acil durum kartları taşıması gerekir. Bu kartlarda kullanılacak ilaç ve ilacın dozu belirtilmiştir. Bu sayede çevredeki insanların yardım etmesi kolaylaştırılır.

Addison hastalarında ilaçların düzenli ve gerekli dozda alınması gerekmektedir. İlaçlarda herhangi bir beklenmeyen yan etki görüldüğünde derhal doktora başvurulmalıdır

Addison Hastalığına hangi bölüm bakar?

Addison tedavisi için Endokrinoloji ve metabolizma bölümüne gidebilirsiniz.