Prolaktin nedir? Prolaktin yüksekliği ne anlama gelir?
Prolaktin nedir?
Prolaktin (prolactin) beynin arka kısmında bulunan hipofiz tarafından salgılanan bir hormondur. Ön hipofizden salgılanan prolaktin hipotalamus tarafından salgılanan Dopamin adı verilen bir başka maddenin salınımıyla kontrol edilmektedir. Süt hormonu da denir.
Prolaktin, büyüme hormonuna ve plasental laktojene benzer bir hormondur. Laktasyondan mesul bir hormondur. Hipofizden salgılanan hormon, kadınların hamilelik döneminde artış gösterir. Doğum sonrasında süt salgılanmasına engel olan diğer hormonların azalması ile laktasyon gerçekleşir. Prolaktin hamilelik ve süt verme dışında da normal seviyelerde bulunurak, kadın üreme organlarının gelişimi, fonksiyonu için gerekli bir hormondur. Normal seviyesi 5-16 ng/mL’dir. Egzersiz, uyku, hipoglisemi, stres prolaktin salgısını arttırır. Ayrıca prolaktin adölesans döneminde de bir miktar artış gösterir.
Prolaktin gece 1 ile sabah 6 arasında en yüksek seviyede seyreder. Sabah düşer ve gün boyu aynı seviyede kalır. Balıklar, sürüngenler, kuşlarda prolaktin hormonu salgılarlar. Bu hayvanlarda farklı görevleri olmakla birlikte yine üreme ile ilgili görevi vardır. Prolaktin hormonu fazla salgılanırsa (Hiperprolaktinemi), adet gecikmeleri, adet düzensizliği ve memeden süt gelme görülür.
Kadın üreme sisteminin hormonal düzeni 3 seviyeden oluşur. Bunlar hipotalamus seviyesi, hipofiz seviyesi, overler seviyedir.
Östrojenin ve prolaktin düzeyi birbirini etkilemektedir. Östrojenin, prolaktin salgılanmasını uyardığı düşünülmektedir. Ön hipofizin laktotropik hücre aktivitesi ile seks hormonları arasında bir bağ olduğu ıspatlanmıştır. Östrojen uygulamasıyla birlikte bu hücrelerin ve prolaktinin konsantrasyonu artar. Hamilelik döneminde 2 katına çıkan hipofiz hacmi ile prolaktin seviyesi sürekli olarak artış gösterir. Östrojenin dopamin-antagonistik etkisinin bu duruma bağlı olduğu düşünülmektedir.
Kadınlarda Prolaktin testi neden yapılır?
Prolaktinoma semptomları olan kadınların teste ihtiyacı olabilir. Prolaktinoma, hipofiz bezinde yüksek düzeyde prolaktin üreten kansersiz bir tümördür.
Kadınlarda prolaktinoma belirtileri şunlardır;
- açıklanamayan baş ağrıları
- görme bozukluğu
- seks sırasında ağrı veya rahatsızlık
- vücut ve yüz kıllarının anormal büyümesi
- anormal akne
Test genellikle tümörün tedaviye verdiği yanıtı takip etmek için prolaktinomalı kişilerde yapılır.
Erkeklerde Prolaktin testi neden yapılır?
Erkekler prolaktinoma belirtileri gösteriyorlarsa teste ihtiyaç duyabilirler.
Erkeklerde prolaktinoma belirtileri şunlardır;
- açıklanamayan baş ağrıları
- görme bozukluğu
- azaltılmış cinsel dürtü
- erektil disfonksiyon
- anormal vücut ve yüz kılı eksikliği
- testis disfonksiyonunu
- hipofiz bezi veya hipotalamus ile ilgili sorunları ortadan kaldırmak
Prolaktin testi nasıl yapılır?
Prolaktin testi tıpkı bir kan testi gibidir. Birkaç dakika sürer ve bunun için hazırlanmanıza gerek yok. Numune tipik olarak sabah uyandıktan üç ila dört saat sonra toplanır. Kolunuzdaki bir damardan kan alınır. Sonrasında hafif bir ağrı hissedebilirsiniz.
Prolaktin testi normal sonuçları
Doktorunuz, genel sağlığınız da dahil olmak üzere birçok faktöre bağlı olarak sonuçlarınızın normal olup olmadığını değerlendirecektir. Prolaktin değerleri, farklı laboratuvarlar arasında biraz değişebilir. Normal sonuçlar genellikle aşağıdaki gibi görünür (ng / mL = mililitre başına nanogram):
| Hamile olmayan kadınlar | <25 ng / mL |
| Hamile olan kadınlar | 34 ila 386 ng / mL |
| Erkekler | <15 ng / mL |
Yüksek seviyeler ne anlama geliyor?
Düşük prolaktin seviyeleri genellikle kadınlarda veya erkeklerde bir endişe kaynağı değildir. Bununla birlikte, hiperprolaktinemi olarak bilinen çok yüksek prolaktin seviyeleri daha derin bir sorunu gösterebilir. Nüfusun yaklaşık yüzde 10’unda hiperprolaktinemi vardır.
Hamilelik sırasında ve emzirme döneminde doğumdan sonra yüksek prolaktin seviyeleri normaldir. Bununla birlikte, hiperprolaktinemiye anoreksiya nervoza, karaciğer hastalığı, böbrek hastalığı ve hipotiroidizm de neden olabilir. Hipotiroidizm, tiroid hormon replasman tedavisi ile tedavi edilebilen hipofiz bezinin büyümesine neden olabilir. Yüksek prolaktin seviyeleri, hipofiz tümörlerinden de kaynaklanabilir. Bu tümörler tıbbi veya cerrahi olarak tedavi edilebilir.
Bazı ilaçlar yüksek prolaktin seviyelerine neden olabilir. Risperidon ve haloperidol gibi psikiyatrik ilaçlar seviyenizi artırabilir. Metoklopramid ayrıca prolaktin seviyenizi yükseltebilir. Bu ilaç normalde kanser ilaçlarının neden olduğu asit reflü veya mide bulantısını tedavi etmek için kullanılır.
Bazı yaygın stresörler de prolaktin seviyelerini yükseltebilir. Bu stres faktörleri arasında düşük kan şekeri, yorucu egzersiz aktiviteleri ve hatta hafif rahatsızlık türleri bulunur. Prolaktin seviyelerinizin yüksek olduğunu öğrenirseniz, stresinizi azaltmanın ve kan şekerinizi tutarlı seviyelerde tutmanın yollarını bulmanız gerekebilir.
Yüksek prolaktin seviyeleri için tedavi
Bromokriptin (Parlodel ve Sikloset) gibi dopamin agonistleri, yüksek prolaktin seviyeleri için en yaygın tedavidir. Bu ilaçlar, beynin yüksek prolaktin seviyelerini kontrol etmek için dopamin üretmesine yardımcı olur. Prolaktinoma tümörlerini de küçültebilirler.
Doktorunuz kabergolin almanızı tavsiye edebilir. Cabergoline, diğer yaygın prolaktinoma ilaçlarından daha hafif yan etkileri olan daha yeni bir prolaktinoma tedavisidir. Bromokriptin dahil diğer tedavilerden ciddi yan etkilerle karşılaşırsanız mutlaka doktorunuza bildirmelisiniz.
Herkesin prolaktin seviyeleri dopamin agonistlerine iyi yanıt vermez. Bu ilaçlar prolaktin seviyenize veya prolaktinoma yardımcı olmazsa doktorunuz radyoterapi önerebilir.
İlaç tümörünüzü küçültmezse doktorunuz ameliyat önerebilir. Burundan veya kafatasının üst kısmından ameliyat yapılabilir. Ameliyat ve ilaç tedavisi birlikte prolaktin seviyenizi normale döndürebilir.
Prolaktin seviyenizi düşürmek için atabileceğiniz diğer adımlar;
- beslenme alışkanlıklarınızı değiştirmek ve stres seviyenizi düşük tutmak
- sizi bunaltan yüksek yoğunluklu antrenmanları veya aktiviteleri durdurmak
- göğsünüzü rahatsız eden giysilerden kaçınmak
- meme uçlarınızı aşırı uyaran aktivitelerden ve giysilerden kaçınmak
- vitamin B-6 ve E vitamini takviyeleri almak
B-6 vitamini, dopamin üretim sürecinin bir parçasıdır ve daha yüksek seviyeler prolaktin seviyelerini düşürebilir. E Vitamini, prolaktin seviyelerindeki yükselmeleri doğal olarak önler. Vitamin veya diğer takviyeleri alımınızı değiştirmeden önce doktorunuzla veya beslenme uzmanınızla konuşmalısınız.
