Kan şekerini dengelemek için ne yapmalı?

Bu yazımızda, diyabet yönetiminin ana hatlarını bulacaksınız. Bizim burada önerdiğimiz her şey kan şekerinizi normalleştirmeyi hedefler.

• Kan şekeri seviyenizi bilmeyi
• Kontrolda kalmak için egzersiz yapmayı ve medikasyon almayı
• Ayak ve diş sorunlarına derhal yanıt aramayı
• Hiç umulmadık durumları planlarken pozitif bir tutum sergilemeyi
• Yeni gelişmelerden haberdar olmayı ve uzman yardımı kullanmayı
• İşlemeyecek yöntemlerden uzak durmayı öğreneceksiniz

Eğer 8 ila 12 saat boyunca hiçbir şey yememişseniz, kan şekeriniz 100 mg/dl’nin (5.5 mmol/L) altındayken doktorlar kan şekerinizi normal olarak değerlendirirler. Eğer yemek yemişseniz, yemek yemenizden iki saat sonra eğer kan şekeriniz 140 mg/dl (7.8 mmol/L) altındaysa yine normal sayılır. Eğer kan şekeri seviyenizi 140’dan daha yukarıda hiç görmemişseniz, çok iyi bir durumdasınız demektir.

Bu kontrol seviyesini başarmada bir sürü taktikler kullanabilirsiniz. Bu bölümde, bu
konuda bir sürü şey bulacaksınız. Sonraki sayfaya geçiş yaparak yazımıza devam edebilirsiniz.

Kan Şekerinizi Bilmek

Kan şekerinizi sürekli takip etmemenin hiçbir geçerli mazereti olamaz, tabii bu arada
yıllar içerisinde, hani “Glikoz ölçerimi köpek yedi” gibisinden bahaneler de duymamış değiliz, İnsülinin keşfinden bu yana hastanın kendi kan şekerini düzgün olarak ve hızlı bir şekilde ölçebilme olanaağı diyabette büyük bir aşamadır. Ama buna rağmen bir sürü hasta kan şekerini takip etmemektedir.

Tabii, parmağınızdan kan almak acı veren bir şey, ama lazer cihazları bunu acısız
bir şekilde yapıyorlar, iğneler çok ince oldugu için iğnenin varlığını ile hissetmiyorsunuz. Cihazın üzerinde yazılanları anlamıyorsanız o zaman kan
şekerinizi nasıl ölçeceksiniz?

Piyasada çok sayıda glikoz ölçer bulabilirsiniz ve hepsi iyidir. Sigorta şirketiniz tek bir tür ölçer tavsiye edebilir veya doktorunuzda sadece tek bir cihazın donanımı ve yazılımı olabilir. Bu tür sınırlandırmalar dışında, siz kendi seçiminizi yapabilirsiniz.

Eğer çok tutarlı kan şekeri seviyeniz varsa, günde bir kere test edin: bazı günler sabahleyin kahvaltıdan önce, diger günler akşam yemeğinden önce. Günün farklı saatlerinde test ederek kan şekerinizin farklı şartlarda kontrolü hakkında hem siz hem doktorunuz daha net bir tablo edinmiş olur. Eğer diyabetiniz insülin gerektiriyorsa veya tutarsız ise, insülin dozlarını seçebilmeniz için yemeklerden önce mutlaka ve yatma saatinde bir kez test yapmalısınız.

Kan şekerinizi acısız bir şekilde ölçecek cihazlar artık köşe başında bile satılıyor. Bu
büyük ilerlemeye bu kadar kolay ulaşabilmeniz yeni degişikliklerden haberdar
olmanın da iyi bir gerekçesidir (Kan şekeri ölçümleri konusunda, bu yazımızın
sonraki sayfalarında yer alan “Yeni Gelişmelerden Haberdar Olmak” başlığına
bakın).

Kan Şekerinizi Kontrol etmek için Egzersiz Yapmak

İnsanlara ne kadar egzersiz yaptıkları sorulduğunda, yaklaşık üçte biri hiç egzersiz
yapmadıklarını söyler. Eğer siz de hem diyabet hastasıysanız hem de kendinizi hiç egzersiz yapmayanlar grubunda görüyorsanız, o zaman bu çok önemli aracın avantajlarında da yararlanamıyorsunuz demektir: Bunu sadece kan şekerinizi kontrol etmek açısından değil, ayrıca fiziksel ve zihinsel sağlığınızı genel olarak korumak açısından söylüyoruz. Ebeveynlerinin her ikisinde de diyabet var diye diyabet hastası olma beklentisi içinde bulunan kişilerden oluşan geniş bir grup yakın bir zaman önce düzenli bir egzersiz programına alındı, programda kalanların yüzde sekseninde diyabet ortaya çıkmadı.

Egzersiz denilen şeyin saatlerce süren yorgunluğun ardından gelen bir iyileşme oldugunu zannetmeyin. Biz burada 60 dakikadan daha uzun sürmeyen, gün boyunca yapılan ve bir kerede yapılmasına gerek olmadan güne yayılarak yapılabilen hızlı hızlı yürümekten bahsediyoruz. Eğer siz daha fazla yapmak istiyorsanız, bu sizin bileceğinlz bir şey, ama hemen hemen herkes bu kadar bir egzersiz yapabilir. Çeşitli nedenlerden ötürü yürüyüş yapamayan kişiler kollarını hareket ettirebilir. Egzersiz sonucu olarak kilo vermek için günde 90 dakikalık yürüyüşleri her gün yapmanız gerekmektedir.

Egzersiz sağlığınız açısından genel anlamda birçok yarar sağlar. Egzersiz şu aşağıdakileri yapar:

• Enerji olarak kullanarak kan şekerini düşürür
• Kilo vermeye yardımcı olur
• Kötü kolesterolü ve trigliserid yağları düşürür ve iyi kolestrolü yükseltir
• Tansiyonu düşürür
• Stres seviyesini düşürür
• İlaçlara ve insilün Iğnelerine olan gereksinimi düşürür

Diyabete yeni yakalanmış birini gördüğümüzde, kendisine bir şişe hap veririz. Bu haplar ağzı yoluyla almak için degildir, bu haplar yere atılır ve her gün yerden toplanır. İşte yeni hastaları egzersize alıştırmak için bu da bizim kullandığımız bir yöntemdir.

Medikal Tedaviyi Aksatmamak

Bundan on yıl öncesiyle kıyasladığımızda o zamanlar mümkün olmayan çok gelişmiş ilaçları artık rahatlıkla kullanma avantajınız bulunuyor. Bundan birkaç yıl önce, bir diyabet uzmanı olarak, diyabetin komplikasyonlarından uzak tutmak için hastalanmızı çok iyi kontrol altında tutma mücadelesi veriyorduk. Artık, doğru ilaç kombinasyonlarıyla (ayrıca bu bölümde bahsi geçen başka cihazlan kullanmak suretiyle), her hasta mükemmel bir şekilde kontrol altında tutulabilir. Ama eğer almazsanız hiçbir ilaç etkisini gösteremez.

Riayet etmek kelimesi burada rahatlıkla kullanılabilir. Riayet etmekle bir kişi talimatlara uymak konusunda istekli oldugunu gösterir; özellikle de ilaçlarını almak konusunda. İnsanlar tedavinin başlangıç aşamalarında tedaviye riayet etme konusunda genelde hep olumlu davranır, ama düzelme meydana geldikçe, riayet etmek de bir kenara atılır. Tabii bununla birlikte diyabetik kontrol de toptan çöpe gider.

İşin doğrusunu söylemek gerekirse, yaşınız ilerledikçe, kan şekerinizi kötüleştiren
etkenler gittikçe artar ve güçlenir. İşte bu eğilimi tersine çevirmeniz için medikal tedaviye uymanız gerekmektedir. İlaçlarınızı almak bir bütün olarak programınıza uymanın en önemli parçasıdır.

Eğer ilaçlarınızı ne zaman ne kadar alacağınız konusunda kafanız karışıyorsa, gündelik ilaç kullanımınızı, içindeki küçük haznelere göre ayıran bir ilaç kutusu satın alarak her gün bir hazneyi boşaltınız. Reçeteye bir ilaçtan fazla ilaç yazan her doktorun böyle bir kutuyu size vermesi gerekmektedir, eğer vermezse de bunları eczanelerden kolaylıkla temin edebilirsiniz.

Ayak Sorunları için Acil Çözüm Aramak

Diyabet hastaları arasında üzücü sonuçlara neden olan hatalardan biri de ayakta meydana gelen herhangi bir soruna hemen çözüm aramamaktan kaynaklanır. İki üç ayda bir doktorunuza glttiğinizde doktorunuz ayağınıza bakıp muayene ediyordur. Ama sizin ayağınıza her gün bakmanız gerekmektedir. İlk önce ayak derisinde herhangi bir çatlama veya anormallik olup olmadığına bakmalısınız. Diyabet hastalarında önemsiz görülen bir ayak sorunu çok kısa bir süre içerisinde büyüyebilir. En ufak bir ayak sorunu bile hafife alınmamalıdır, en ufak bir sorunda hemen doktora gidilmesi gerekmektedir; çünkü ileriki safhalarda ayak parmaklarınızın ya da belki de daha fazlasının kesilmesine sebep olabilirsiniz.
(Diyabet hastalarında görülen ayak sorunları konusunda buraya bakın).

Eğer zamanında yakalayıp tedavi edebilirseniz, ayak sorunlarının çoğunu tersine çevirebilirsiniz. Farklı bir ayakkabı almanız veya ayağınızı bir süreligine hafif tutma yollarına da gidebilirsiniz; tabii bu önlemler uzuv kesilmesinden çok daha az rahatsızlık veren şeylerdir.

Ayağınızı her gün incelemenizin yanı sıra, alacağınız diger önlemleri burada veriyoruz:

• Isısına bakmak için banyo suyunu elinizle test edin, çünkü uyuşuk ayak
  kaynar suyu hissedemez.
• Ayağınızı içine sokmadan önce ayakkabının içinde hiçbir şey bulunmadığından emin olun.
• Eğer ayakkabınızda bir kusur bulursanız yeni bir ayakkabı giyin.

Bir diyabet hastası olarak herhangi bir şekilde enfeksiyon olduğunuzda derhal tedaviye başvurun. Hastayken enfeksiyonlar kan şekerini yükseltir. Eğer mümkünse herhangi bir nedenden ötürü steroit almaktan kaçının. Steroitler kan şekerinizi fırlatır.

Diş Sorunlarınızı Hemen Fırçalamak

Dişlerinizi mükemmel bir durumda tutmanız çok önemlidir, ama özellikle de eğer diyabet hastasıysanız diş bakımı daha da önemli bir hal alır. “Mükemmel durumda olmak” demek dişlerinizi günde en azından iki kere fırçalamak ve diş fırçasının asla giremediği yerlere ulaşabilmek için günün sonunda diş ipliği kullanmak demektir. Tabii düzenli aralıklarla dişçinize gidip diş temizliklerini ve muayenelerini de yaptırmanız gerekmektedir.

Dişlerine bakmamaları yüzünden birçok diyabet hastasının diş sorunları olduğunu görüyoruz. Bir yan etki olarak, kan şekerini kontrol etmek çok zordur. Hastaların dişlerini tedavi etmelerinin ardından kan şekeri de azalabilir.

Diyabetlilerin ağızlarındaki çürük sayısı diyabet hastası olmayanlardan daha fazla değildir, ama eğer kan şekerleri kontrol altında değilse, diş eti hastalıkları daha fazla görülür. Diş eti hastalığı ağzı yıkayan yüksek glikozdan kaynaklanır; bu da bakteriler için mükemmel bir ortam oluşturur. Kan şekerinizi kontrol altında tutmak dişinizi, dişeti hastalığının sonucu olarak kaybetmenizden kurtardığı gibi glikoz kontrolündeki daha fazla bozulmaları da önler.

Moralinizi Hep Yüksek Tutmak

Diyabete zihinsel yaklaşımınız, hastalığı denetim altına alma başarınızı belirlemede
önemli bir rol oynar. Diyabeti önünüze çıkmış bir sorun olarak düşünün; mesela lisedeki matematik dersiniz gibi veya ilk defa birisiyle çıkmaya cesaret etmeye çalışmak gibi. Gündelik yaşamınızda karşınıza çıkan zorlukların üstesinden gelmekle, yaşamınızın başka alanlarında karşınıza çıkan zorlukları aşma konusunda ustalaşacaksınız. Bir şeye önünüze çıkmış bir sorun gözüyle baktığınız takdirde, tüm yaratıcılığınız harekete geçecektir.

Eğer bir şeye umutsuz bir şekilde veya negatif bir şekilde yaklaşırsanız, o zaman sizi başarıya götürecek yöntemleri de göremeyebilirsiniz. Zorluklar karşısında “Ne yaparsam yapayım olmuyor” tutumu almış olabilirsiniz. Bu tutum ilaçları almak, yedlğinize içtiğinize dikkat etmek ve egzersiz yapmak gibi konularda sizi başarısızlığa sürükler.

Diyabetinizin tedavisinde vücudunuzun çalışma yöntemini anlamaya çalışmak koltuğa kurulup televizyonda dizileri izlemekten daha sağlıklı sonuçlara neden olacaktır.

Bazı insanlar diyabet hastası olduklarını öğrendiklerinde ruhsal çöküntü içine girer.
Eğer ruhsal sorunlar yaşıyorsanız ve depresyonunuz haftalar boyunca gecmiyorsa,
o zaman profesyonel bir yardım alma yoluna gidin.

Beklenilmeyen Şeylere Hazırlıklı Olmak

Yaşam sürprizlerle doludur: Diyabet hastası olduğunuz size söylendiği gibi. Belki de böyle bir haber duymaya hazırlıklı değildiniz. Ama kan şekeri kontrolünüzü tahrip edecek sürprizler konusuna kendinizi hazırlayabilirsiniz.

Sürprizlerin büyük bir bölümü besin maddeleriyle ilintilidir. Yanlış türden bir yemek ikram edilmiş olabilir veya çok fazla, çok az yiyecek konmuş olabilir önünüze veya yemeğin zamanlaması gereksinimlerinize yanıt veremeyecektir.
Bütün bu durumlar karşınıza çıkmadan önce tüm bunlar konusunda planlarınızı yapmış olmanız gerekir.

Eğer önünüze konan yemek yanlış türdense veya fazlaysa porsiyonu her zaman küçültebilirsiniz ve yemek yetersiz veya geç geldiğinde taşınabilir kalorileri kullanabilirsiniz (glikoz tabletleri gibi).

Diger sürprizler medikal tedavinizle ilintili şeylerdir, örneğin ilaçlarınızı bavulunuzda unutmuşsunuzdur, siz Avrupa’ya doğru yola çıkarken bavullarınız da Hawaii’ye doğru yola çıkmıştır. Önemli ilaçlarınızı yanınızda, el çantanızda taşıyın, check-in yaptırdığıniz bavulunuzda değil. Bir kere daha, her şeyi en ince ayrıntısıyla düşündüğünüzde olası sorunlar karşısında ilaçlarınızdan uzak kalmazsınız.

Her şey her zaman yolunda gidecek diye bir şey yoktur. Ancak yine de, her şeyi önceden planlayarak başınıza gelecekleri en aza indirgemiş olursunuz.

Yeni Gelişmelerden Haberdar Olmak

Diyabet konusunda yeni buluşlar o kadar hızlı bir şekilde gelişiyor ki bu işin uzmanı olarak bizler bile yeni gelişmeleri takip etmede zorluk çekiyoruz. Bunun sizin için ne kadar zor olduğunu artık düşünün. Sizin her türlü yayını edinme, ilaç şirketlerinin temsilcileriyle görüşmeler yapma ve tıp dergilerini izleme olanağınız normalde yoktur.

Ancak yine de, birkaç yoldan kendinizi bu gelişmelerden haberdar edebilirsiniz. Aşağıdaki ipuçları sayesinde kendinizi yeni gelişmeler konusunda güncel tutabilirsiniz:

• Sitemizde Diyabetle ilgili en iyi ve en son bilgileri bulabilir en güncel kaynakları internette kaybolmadan ulaşabilirsiniz.
• Sertifikalı bir diyabet eğitmeninden diyabet hastalığı dersleri alınız. Böyle bir
  kurs size diyabet alanında ileride meydana gelecek yeniliklerle ilgili temel
  bilgileri verebilir. Diyabet Vakfı (www.turkdiab.org) Diyabet Kampı etkinlikleri ile bilgileri sitesinden öğrenebilirsiniz.
• Diyabet derneklerinden birine üye olun. Bir derneğe üye olur olmaz bu derneğin yayın organını posta yoluyla almaya başlayacak ve bu sayede diyabet hastalarının tedavileri için yürütülmekte olan bütün araştırmalarla ilgili bilgilere ulaşabileceksiniz.
• En sonunda, eğer doktorunuzun verdiği cevaplar sizi tatmin etmiyorsa, bir diyabet uzmanına görünme konusunda hiç tereddüt etmeyin.Belki de haftaya gazetenizi okurken diyabetin tedavisi bulundu diye bir habere rastlayacaksınız. Diyabetle ilgili bilgilere ulaşmak için her türlü olasılığı kullanıp her
  şeyi anlamaya çalışın.

Uzmanlardan Yararlanmak

Diyabet konusunda bilinenler devasa boyutlardadır ve her geçen gün yeni yeni bilgiler ortaya çıkmaktadır. İsterseniz birden fazla kişiyi yardımınıza çağırabilirsiniz. Aşağıdakiler de dahil, tüm bu kişilerin yardımlarını her durumda ayrı ayrı kişilere başvurarak alabilirsiniz:

• Esas doktorunuz; yani diyabetinizin tedavisini yapan ve diger tıbbi sorunlarınızı danıştığınız doktorunuz
• Diyabetin tedavisi konusunda en son yeniliklerden haberdar olan ve bunları uygulayan bir diyabet uzmanı
• En azından yılda bir kez muayeneye gittiğiniz göz doktoru
• Ayak tırnaklarınızı kesen ve ayak sorunlarınızı tedavi eden doktor
• Beslenme planınız konusunda size yardımcı olan diyetisyen
• Diyabet eğitmeni; sizi bu hastalığın temeli ve başlıca tedavi yöntemleri konusunda eğiten kişi
• Aldığınız ilaçlar konusunda size ayrıntılı bilgi verebilecek bir eczacı
• Eğer ruhsal sıkıntı yaşarsanız size danışmanlık verecek olan uzman kişi

Ne zaman ihtiyaç duyarsanız bu kişilerin arayıp sorununuzu danışın. Zaten sigorta şirketlerinin büyük bir kısmı da bu kişilere gittiğiniz için memnun olacaktır.

İşe Yaramayandan Sakınmak

İşe yaramayan tedaviler için zamanınızı ve paranızı harcamamak çok önemlidir.
Sırf Amerika’da 20 milyon diyabetlinin olduğunu göz önünde tuttuğunuzda “Diyabetin tedavisindeki son mucize” başlığı altında her şeyin çok büyük bir pazar potansiyeli olduğunu unutmayın. Paranızı çöpe atmadan önce, bu üçkağıtçıların iddialarını bir diyabetik uzmanına danışın.

İnternette diyabetin tedavisiyle ilgili yığınla haber bulabilirsiniz. Ancak bu tedavi yöntemlerinin bilimsel temellere dayanıp dayanmadığından emin olabilmek araştırmalı bir uzmana danışmalısınız.

Doktorunuza danışmadan diyabet yönetiminizde temel değişikliklere kesinlikle gitmeyin.

Tip 1,Tip 2 Diyabet, Gizli Şeker Hastalığına Hangi Bölüm Bakar?

Tip 1,Tip 2 Diyabet, Gizli Şeker hastalığı tespiti, iç hastalıkları (dahiliye) bölümünde yapılır.