Ağız içinde, farenkste (boğaz), yanak ve dudak mukozasında, yumuşak damakta, diş eti ve dil üzerinde görülen soluk renkli, kırmızı halka ile çevrilmiş ağız içi iltihabıdır.
Genellikle tek seyretsede bir kaç bölgede aynı anda oluşabilir. Toplumun %18-20′si aft sorunu ile karşılaşmaktadır. Kadınlarda daha sık rastlanır. Aftın oluş nedeni hakkında yapılan araştırmalarda, oluşumu hızlandırıcı, seyri kötüye götürecek bir çok faktör saptanmasına karşın, oluş nedeni tam olarak belirlenememiştir. Aftların önlenmesi ve tedavisinde ağız temizliği son derece önemlidir, asla ihmal edilmemelidir. Tıp dilinde AS(Aftöz Stomatit) olarak tanımlanır. Sık tekrarlayanlarına da RAS adı verilir. Ras dikkatle izlenmesi gereken aftlardır.
RAS, genellikle 30 yaş altı gençlerde görülür. Tekrarlayan ağız ülserlerinin(RAS), en sık görüleni “Minör Aft”ır. Minör aft, %80 oranında görülür. Bu, en hafif olan şeklidir. Yanaklarımızın ve dudaklarımızın içinde, dil kenarlarında, ağız tabanında çıkar. İki hafta içinde iyileşebilen bu yaraların çoğu 1 cm’yi geçmez.
Ergen aftı
Ergenlikte görülen yineleyen aftlar, Majör Aft’tır. Görülme oranı %10′dur. 1 cm’den daha büyüktür. Ağız içinde tükürük bezlerini etkileyebilecek boyuttadır.
Ateş, yorgunluk ve yutma güçlüğü gibi belirtiler gösterebilir. Minör aftlardan daha şiddetli ve ağrılıdır. Yaraları daha geniş ve derindir. Bu sebeple iyileşmeleri haftalar ve hatta aylara sürebilir. Majör aftlar iz bırakabilir ve bu sebeple hastalığın geçmediğine dair düşüncelere yol açabilir.
Uçuk benzeri aftlar görülme sıklığı %5′le en az görülen aftlardır. Kadınlarda daha sık görülür. 1-2 mm çapında uçuk benzeri onlarca döküntü söz konusudur. Bu “uçukların”, bir araya gelmesi büyük bir yaraları oluşturur.
30 ve ileri yaşlarda daha sık rastlanan bu tür yaralara tıp dilinde “Herpetik Ülser” adı da verilmektedir. Bu yaralar, senede birkaç defa tekrar ederler.
Yineleyen ağız yaraları, büyük oranda genetiktir. Karı ve koca birlikte bu hastalığı taşıyanların çocuklarında görülme olasılığı %90′dır. Bu, azımsanmaması gereken bir orandır.
Aft oluşumunu tetikleyen faktörler
STRES
Migren, yüksek tansiyon ve gastrit gibi birçok hastalığın sebebi sayılan stres, aft oluşumunun en önemli nedenleri arasındadır.
Hanımlarda adet öncesi dönem de (premenstural gerginlik) aft oluşumunu hızlandıran faktörlerdendir.
YİYECEKLER
Aft oluşumuna neden olan diğer faktörler; Turşu, turunçgiller, patates cipsi, sirke, tuzlu ve baharatlı çerezler gibi ağız mukozasını tahriş edebilen yiyeceklerdir. Bununla birlikte bazı bünyeler için Alerjik olabilen arpa, kara buğday, çavdar, çikolata, kabuklu deniz hayvanları, soya, fındık, domates, patlıcan, elma, incir, peynir gibi yiyecekler de aft oluşumunu hızlandırırlar.
TRAVMA
Dil, dudak ve yanak ısırma, sert yiyeceklerin sebep olduğu tahriş ve yumuşak olmayan diş fırçalama işlemleri ve bazı diş protezlerinin neden olduğu vuruklar ağızda aft oluşumu için uygun zemin hazırlar.
DİŞ MACUNU
Diş macunlarının temizleme özelliğini artırmak için yapılarına katılan kimyasal maddeler mukoza hücrelerinin yıkımını artıran tahriş edici özellikleriyle aft oluşumu üzerine direkt etkili olmaktadır.
SİSTEMİK HASTALIKLAR
- Behçet Hastalığı
- Ailesel Akdeniz Ateşi
- Bağırsak hastalıkları
- Bağışıklık yetmezliği ve daha öncede yukarda belirttiğimiz gibi Stres.
Aft oluşumuna neden olan diğer etkenler;
B12 vitamini ve demir noksanlığı, sigara içme ve tütün çiğneme gibi alışkanlıklar yara oluşumuna neden olan faktörler arasındadır.
Aft neden olan ilaçlar
- Romatizma ilaçları
- Kalsiyum kanal blokerleri
- ACE inhibitörleri
AFT TEDAVİSİ
Hiçbir tedavi uygulanmasada aftlar 7 ila 10 gün içinde geçerler. Aft sorunu ile sık sık karşıkarşıya kalanlar aşağıda yazılmış olan işlemlerden bazılarını uygulayarak bu dönemi daha rahat atlatabilirler.
Aft kaynaklı ağrıyı azaltmak ve iyileşme sürecini kısaltmak için:
- Sıcak, asitli ve tahriş edici gıdalar kullanılmamalıdır.
- 2% hydrogen peroxide solusyonu kullanılarak pamuk yada gazlı bez ile aft bölgesi temizlenebilir.
- Su ile Karbonat karışımıyla hazırlanan ince yapılı krem aft üzerine sürülebilir.
- Yarım bardak suya yarım kaşık Tuz ile elde edilen sıvı ile günde 3 defa gargara yapılabilir.
- Yemeklerden önce aft bölgesine “xylocaine’ solusyonu ya da ağız için hazırlanmış Anestezik kremler uygulanabilir.
- Chlorhexadin gargaralar iyileşme sürecini kısaltır.
